Sosyal Bilimler ve Değerler Eğitimi Dergisi
Abbreviation: JSVE | ISSN (Online): 2757-7597 | DOI: 10.29329/jsve

Orjinal Araştırma Makalesi    |    Açık Erişim
Sosyal Bilimler ve Değerler Eğitimi Dergisi 2022, Cil. 3(1) 99-116

Sosyal Bilgiler Öğretiminde Kavram Öğretim Uygulamaları: Bir Meta-Analiz Çalışması

Ahmet Serdar Şentuna & Yılmaz Geçit

ss. 99 - 116   |  DOI: https://doi.org/10.29329/jsve.2022.511.6

Yayın tarihi: Aralık 31, 2022  |   Okunma Sayısı: 153  |  İndirilme Sayısı: 344


Özet

Kavram öğretimi günümüz eğitiminin her alanında ve her kademesinde olduğu gibi Sosyal Bilgiler öğretiminde de önemli bir yere sahiptir. Diğer derslerde olduğu gibi Sosyal Bilgiler dersinde de birçok bilginin öğretimi kavramlar aracılığıyla yapılmaktadır. Sosyal Bilgiler dersinde kavram öğretimi yapılırken çeşitli uygulamalardan yararlanılmaktadır. Ancak ilgili literatür incelendiğinde etkililik açısından bu dersin kapsamında kullanılan kavram öğretim uygulamalarının tümünü birlikte ele alan bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmada Sosyal Bilgiler dersi kapsamında kavram öğretiminde kullanılan uygulamaların etkililik derecelerinin meta-analiz yöntemi ile incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda konu ile ilgili detaylı literatür taraması yapılmıştır. Literatür taraması sonucunda ulaşılan çalışmalardan dahil edilme kriterlerine uygun olan 31 çalışma meta-analiz yöntemi ile incelenmiştir. Analiz sonucunda genel etki büyüklüğü değeri 2,05 olarak hesaplanmıştır. Bu değerin etki büyüklüğü sınıflandırmaları açısından incelendiğinde büyük etki büyüklüğü düzeyinde yer aldığı görülmektedir. Ulaşılan bu sonuç, Sosyal Bilgiler dersinde kavram öğretim uygulamaları kullanılmasının öğrencilerin kavramları öğrenmeleri üzerinde olumlu yönde bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Öğretmenlerin bu ders kapsamında kavram öğretimi sürecinde bu uygulamalardan yararlanmaları önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler, Kavram Öğretimi, Meta-Analiz


Bu makaleye nasıl atıf yapılır

APA 6th edition
Sentuna, A.S. & Gecit, Y. (2022). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Kavram Öğretim Uygulamaları: Bir Meta-Analiz Çalışması . Sosyal Bilimler ve Değerler Eğitimi Dergisi, 3(1), 99-116. doi: 10.29329/jsve.2022.511.6

Harvard
Sentuna, A. and Gecit, Y. (2022). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Kavram Öğretim Uygulamaları: Bir Meta-Analiz Çalışması . Sosyal Bilimler ve Değerler Eğitimi Dergisi, 3(1), pp. 99-116.

Chicago 16th edition
Sentuna, Ahmet Serdar and Yilmaz Gecit (2022). "Sosyal Bilgiler Öğretiminde Kavram Öğretim Uygulamaları: Bir Meta-Analiz Çalışması ". Sosyal Bilimler ve Değerler Eğitimi Dergisi 3 (1):99-116. doi:10.29329/jsve.2022.511.6.

Kaynakça
  1. *Abu, M. (2017). Sosyal Bilgiler dersinde kavram karikatürleri kullanımının öğrencilerin derse yönelik tutum ve yaratıcı düşünme becerilerine etkisi. Yüksek Lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat. [Google Scholar]
  2. Açıkgöz Akkoç, E. (2019). Kavram haritalarının akademik başarıya etkisi: Bir meta analiz çalışması. Yüksek Lisans tezi, İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya. [Google Scholar]
  3. *Ada, S. (2020). 4. sınıf Sosyal Bilgiler dersi Üretim, Dağıtım ve Tüketim öğrenme alanında kavram karikatürü kullanımının ders başarısına etkisi. Yüksek Lisans tezi, Düzce Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce. [Google Scholar]
  4. *Akarsu, A. H. (2018). Sosyal Bilgiler öğretiminde tahmin et-gözle-açıkla (TGA) uygulamaları. Yüksek Lisans tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize. [Google Scholar]
  5. Akbaş, Y. (2013). Coğrafya ve Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin kavram öğretimi ve kavram yanılgıları hakkındaki görüşleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 251,278. [Google Scholar]
  6. *Akbaş, Y., ve Toros, S. (2016). Sosyal Bilgiler öğretiminde interaktif kavram karikatürleri ve kavram haritaları kullanımın akademik başarıya etkisi. International Periodical fort the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(9), 53-68. [Google Scholar]
  7. Akgöz, S., Ercan, İ., ve Kan, İ. (2004). Meta-analizi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(2), 107-112. [Google Scholar]
  8. Aksoy Kürü, S. (2021). Meta-analiz. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 42(1), 215-229. [Google Scholar]
  9. *Akyol Gök, Ö. (2014). 6. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde, ülkemizin kaynakları ünitesinde kavram haritası tekniğinin başarı, tutum ve kalıcılığa etkisinin belirlenmesi. Yüksek Lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.  [Google Scholar]
  10. *Alkan, G. (2010). Sosyal Bilgiler öğretiminde kavram karikatürlerinin öğrenci başarısına etkisi. Yüksek Lisans tezi, Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde. [Google Scholar]
  11. *Altıntaş, G., ve Altıntaş, S. U. (2008). İlköğretim 5. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde “kavram haritası” kullanımının öğrenci akademik başarısı üzerindeki etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 61-66. [Google Scholar]
  12. *Baba, M. (2012). İlköğretim öğrencilerine vatandaşlık bilinci kazandırmada kavram karikatürü kullanımının etkisi. Yüksek Lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun. [Google Scholar]
  13. *Balcı, S. (2018). Sosyal Bilgiler dersi “Yaşayan Demokrasi” ünitesinde kavram karikatürlerinin kullanımı. Yüksek Lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar. [Google Scholar]
  14. Basit, O. (2020). Türkiye’de yapılan okul öncesi dönem çocuklarının gelişim alanlarını destekleyici çalışmaların incelenmesi: Bir meta analiz çalışması. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
  15. Başak, B. (2019). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin boşaltım konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesi ve giderilmesine kavramsal değişim metinlerinin etkisi. Yüksek Lisans tezi, Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa. [Google Scholar]
  16. Bakioğlu, A., ve Göktaş, E. (2018). Bir eğitim politikası belirleme yöntemi: Meta analiz. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 35-54. [Google Scholar]
  17. *Bayık, D. (2016). 6. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde işbirlikli öğrenme yöntemi destekli zihin haritası tekniğinin kullanılmasının öğrencilerin akademik başarılarına ve derse karşı tutumuna etkisi. Yüksek Lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ. [Google Scholar]
  18. *Bayındır, P. (2006). İlköğretim altıncı sınıf Sosyal Bilgiler dersi coğrafya konularında kavram haritalarının öğrenci başarısına etkisi (Erzurum ili Ömer Nasuhi Bilmen İlköğretim Okulu örneği). Yüksek Lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. [Google Scholar]
  19. Baysal, Y. E. (2020). Farklı öğretim uygulamalarının Fen öğretimi öz yeterlik inançları üzerindeki etkisi: Bir meta analiz çalışması. Doktora tezi, İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya. [Google Scholar]
  20. *Bodur, Ş. (2011). İlköğretim Sosyal Bilgiler dersinde aktif öğrenme tekniklerinin kavram yanılgılarını gidermeye etkisi. Yüksek Lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya. [Google Scholar]
  21. Bozkurt, B. Ü. (2018). Kavram, kavramsallaştırma yaklaşımları ve kavram öğretimi modelleri: Kuramsal bir derleme ve sözcük öğretimi açısından bir değerlendirme. Dil Dergisi, 169(2), 5-23. [Google Scholar]
  22. Cevher, T. Y. (2019). Öge gösterim kuramına dayalı kavram öğretiminin ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin Türkçe dersindeki başarılarına etkisi. Doktora tezi, Trabzon Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Trabzon. [Google Scholar]
  23. Ceylan, T. (2016). Hayat Bilgisi dersinde senaryo tabanlı öğrenme yöntemi ile kavram öğretiminin öğrencilerin başarı, tutum ve öğrenme kalıcılığına etkisi. Yüksek Lisans tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize. [Google Scholar]
  24. *Dağdelen, O. (2017). İlkokul 4. sınıf Sosyal Bilgiler dersi İnsanlar ve Yönetim ünitesindeki kavram yanılgılarının giderilmesinde kavramsal değişim yaklaşımının etkisi. Yüksek Lisans tezi, Amasya Üniveristesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Amasya. [Google Scholar]
  25. Ekmekçi, A., ve Konaç, E. (2009). Bilimsel yazımın bazı temel kuralları. TÜBAV Bilim Dergisi, 2(1), 117-121. [Google Scholar]
  26. *Elvan, Ö. (2012). Sosyal Bilgiler öğretiminde çalışma yaprakları kullanılmasının kavram yanılgılarını gidermeye etkisi. Yüksek Lisans tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir. [Google Scholar]
  27. Eryılmaz, S. (2009). Web ortamında öge gösterim kuramına göre tasarlanan kavram öğretiminin, öğrencilerin akademik başarılarına, tutumlarına ve öğrenmenin kalıcılığına etkisi. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
  28. *Eşmekaya, F. (2019). Zihin haritası tekniğinin Sosyal Bilgiler öğretiminde kullanılmasının akademik başarı ve kalıcılığa etkisi. Yüksek Lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde. [Google Scholar]
  29. Geçit, Y., ve Şeyihoğlu, A. (2011). Türkiye’de bilgisayar destekli Coğrafya öğretimi konusunda yapılan çalışmaların incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, (23), 327-351. [Google Scholar]
  30. Hamilton, W. K., Aydin, B., ve Mizumoto, A. (2017). MAVIS: Meta Analysis via Shiny. R package version 1.1.3. https//CRAN.R-project.org/package=MAVIS [Google Scholar]
  31. *Kan, A. Ü. (2012). Sosyal Bilgiler dersinde bireysel ve grupla zihin haritası oluşturmanın öğrenci başarısına, kalıcılığa ve öğrenmedeki duyuşsal özelliklere etkisi. Doktora tezi, Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ. [Google Scholar]
  32. *Karadeniz, O., Tangülü, Z., ve Faiz, M. (2013). Ortaokul 6. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde zihin haritalama tekniğinin kullanılmasının öğrencilerin akademik başarısına etkisi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5(8), 131-142. [Google Scholar]
  33. *Kartal, A., ve Turan, İ. (2015). Zihin haritalama tekniğinin Sosyal Bilgiler dersinde öğrenci başarısı ve kalıcılığına etkisi. The Journal of Academic Social Science Studies, 33(1), 443-454. [Google Scholar]
  34. Kavak Sayın, Ö. (2014). İlköğretim 5. sınıf Türkçe derslerinde çoklu zeka kuramı temelinde kavram öğretimi. Yüksek Lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. [Google Scholar]
  35. Kılıçaslan, H. (2021). İlkokul 4. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde oyunla kavram öğretimine yönelik bir eylem araştırması. Yüksek Lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. [Google Scholar]
  36. *Kılıçoğlu, G. (2011). Sosyal Bilgiler derslerinde kavramsal değişim metinlerinin kavram yanılgılarını giderme üzerine etkisi. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
  37. *Kısa, F. (2007). İlköğretim 6. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde beyin fırtınası tekniğiyle kavram öğretiminin öğrencilerin akademik başarı düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
  38. *Kızıl, Ö. (2015). Sosyal Bilgiler 6. sınıf “Ülkemizin Kaynakları” ünitesinin kavram bulmacası etkinlikleri yoluyla öğretiminin akademik başarı üzerindeki etkisi. Yüksek Lisans tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa. [Google Scholar]
  39. Koçoğlu, E., ve Aydın, M. (2017). Alan uzmanlarına göre 2017 Sosyal Bilgiler programının 2005 programı çerçevesinde analizi. International Journal of Social Science Research, 6(1), 60-72. [Google Scholar]
  40. Köksal, M. S. (2006). Kavram öğretimi ve çoklu zeka teorisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 473-480. [Google Scholar]
  41. *Köroğlu, Y. (2019). Bilgisayar destekli kavram karikatürleri ve kavramsal değişim metinlerinin kavram yanılgılarını giderme üzerine etkisi. Yüksek Lisans tezi, Trabzon Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Trabzon. [Google Scholar]
  42. Kurt, E. (2018). Altıncı sınıf Türkçe dersi kavram öğretiminde animasyon ve hikaye kullanımının başarıya etkisi. Doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. [Google Scholar]
  43. Mısır, N. (2009). Elektrostatik ve elektrik akımı ünitelerinde TGA yöntemine dayalı olarak geliştirilen etkinliklerin uygulanması ve etkililiğinin incelenmesi. Yüksek Lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. [Google Scholar]
  44. Öner Armağan, F. (2011). Kavramsal değişim metinlerinin etkililiği: Meta analiz çalışması. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
  45. Pınar, F. N. (2018). Türkçe öğretiminde kavram haritalarının önemi ve anlama becerilerine ait teorik bilgilerin kavram haritası çeşitleriyle gösterilmesi. Yüksek Lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya. [Google Scholar]
  46. Senemoğlu, N. (2013). Gelişim, öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya (23. Baskı). Yargı Yayınevi. [Google Scholar]
  47. Soylu, T. (2019). Sosyal Bilgiler öğretmenleri ve ortaokul öğrencilerinin kavram öğretimine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu. [Google Scholar]
  48. *Şarlayan, R. (2017). Kavramsal değişim metinlerinin Sosyal Bilgiler dersindeki kavram yanılgılarının giderilmesine etkisi. Yüksek Lisans tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilgiler Enstitüsü, Kırşehir. [Google Scholar]
  49. Şen, S., ve Akbaş, N. (2016). Çok düzeyli meta-analiz yöntemleri üzerine bir çalışma. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 7(1), 1-17. [Google Scholar]
  50. *Şentürk, M. (2014). Sosyal Bilgiler ders kitaplarında bulunan karikatürlerin hedef kavramların öğretilmesine ve öğrenci tutumuna etkisi. Yüksek Lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum. [Google Scholar]
  51. *Topcubaşı, T., ve Polat, S. (2014). Sosyal Bilgiler öğretiminde kavram karikatürlerinin öğrenci başarısına etkisi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 3(2), 48-61. [Google Scholar]
  52. *Toros, S. (2015). Sosyal Bilgiler öğretiminde bilgisayar destekli öğretimin kavram yanılgılarını giderme üzerine etkisi. Yüksek Lisans tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas. [Google Scholar]
  53. Tuna, F. (2013). Ortaöğretim coğrafya öğretiminde kavram ağı yönteminin öğrencilerin başarısına etkisi ve öğrencilerin yöntem hakkındaki görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(3), 985-996. [Google Scholar]
  54. Tural, A. (2011). Sosyal Bilgilerde yapılandırmacı yaklaşımla kavram öğretimine yönelik model geliştirme. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [Google Scholar]
  55. *Ulu Kalın, Ö. (2011). Sosyal Bilgiler 4. sınıf için tasarlanan “İnsanlar ve Yönetim” adlı ünitenin öğrencilerin akademik başarılarına ve kavram algılama düzeylerine etkisi. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum. [Google Scholar]
  56. *Yesari, B. (2018). Kavram bulmacalarının Sosyal Bilgiler 6. sınıf Demokrasinin Serüveni ünitesindeki öğrenci başarısına etkisi. Yüksek Lisans tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde. [Google Scholar]
  57. *Yılmaz, F. (2018). Sosyal Bilgiler 6. sınıf kitabında “Demokrasinin Serüveni” ünitesinin kavram haritası ve öğretim etkinliği yönünden incelenmesi. Yüksek Lisans tezi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa. [Google Scholar]
  58. *Yılmaz, H. (2008). İlköğretim birinci kademe 5. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde kavram haritalarının kullanılmasının başarıya olan etkisi. Yüksek Lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. [Google Scholar]
  59. Yılmaz, K., ve Çiviler, M. (2012). İlköğretim 6. sınıf Sosyal Bilgiler dersi “Yeryüzünde Yaşam” ünitesinde yer alan tarih kavramlarının öğretiminde karşılaşılan kavram yanılgıları üzerine bir eylem araştırması. Türk Tarih Eğitimi Dergisi, 1(1), 1-31. [Google Scholar]
  60. Yorulmaz, Y. İ. (2016). Öğretmenlerde tükenmişliğin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Bir meta analiz çalışması. Yüksek Lisans tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla. [Google Scholar]
  61. *Yükselir, A. (2006). İlköğretim altıncı sınıf Sosyal Bilgiler öğretim programında geçen kavramların kazanımı ve kalıcılığında kavram analizi yönteminin etkisi. Yüksek Lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. [Google Scholar]